Cách phát triển kỹ thuật chơi chuyên nghiệp trên đàn Piano

Bạn mới bắt đầu học đàn Piano nhưng bạn thấy rất khó để chơi và luyện ngón? Bạn đã học đàn Piano trong một khoảng thời gian nhưng lại cảm thấy mình không hề tiến bộ hoặc tiến bộ rất chậm?

Hoặc bạn là người chơi Piano đã có kinh nghiệm nhưng bạn đang muốn nâng cao kỹ năng chơi đàn của chính mình?

 

Lady Gaga's chơi Piano trong một buổi biểu diễn lớn (ảnh: NBC)
 

Trong bài viết này, Tiến Đạt sẽ cung cấp cho các bạn một danh sách tổng hợp những vấn đề mà bạn cần giải quyết để cải thiện hoặc phát triển kỹ thuật chơi đàn Piano của bạn. Thông tin trong bài viết dành cho tất cả mọi người đang học để chơi Piano bằng nhiều cách như: tự học,  sử dụng tài liệu giảng dạy như sách & DVD, hoặc đang học và sử dụng những bài học từ một giáo viên chuyên nghiệp. Vì vậy, nếu bạn cảm thấy một số bước bạn đã áp dụng qua thì bạn có thể bỏ qua để xem các bước tiếp theo.

 

Đàn Piano Yamaha GB1K PAW

1. Những gì bạn cần để phát triển kỹ thuật chơi đàn Piano?

• Một cây đàn Piano cơ hoặc Piano điện. Nếu bạn đang sử dụng một cây đàn Piano điện hoặc một đàn keyboard thì nên chắc chắn rằng nó có âm thanh chuẩn và độ nặng bàn phím + cảm giác phím gần giống với đàn Piano cơ nhất. 
• Những bài học Piano ( có thể lấy tài liệu trên mạng hoặc từ các giảng viên dạy Piano)     
• Một số máy móc hoặc thiết bị hỗ trợ cho việc chơi Piano tại nhà  (chẳng hạn như bộ DVD hoặc sách) - đối với những người có ý định tự học.
• Một máy in và một số phần mềm ký hiệu âm nhạc ( đây không phải là một điều cần thiết nhất nhưng nếu có nó bạn sẽ cải thiện quá trình học lên rất nhiều) .
• Phần mềm quản lý thời gian (đây là bảng tính đơn giản ứng dụng được trong hầu hết các trường hợp) có thể có lợi cho bạn rất nhiều - nhất là với những bạn chưa bao giờ lên lịch công việc cho mình.
• Một thái độ nghiêm túc và quyết tâm cố gắng: Học Piano không phải là một công việc mà bạn có thể làm trong một hoặc hai tuần. Qúa trình rèn luyện để cải thiện kỹ năng chơi đàn cần được thực hiện theo từng bước nhỏ, không nóng vội và cần kiên nhẫn. Nếu không có kiên nhẫn, bạn sẽ không thể thực sự cải thiện kỹ năng chơi đàn của chính mình.

2. Tại sao kỹ thuật chơi Piano thay đổi rất nhiều trong quá trình phát triển âm nhạc?

Nhiều bạn mới tập chơi đàn Piano không hề biết: Kỹ thuật chơi đàn Piano có rất nhiều thay đổi trong quá trình phát triển âm nhạc và phụ thuộc nhiều vào người viết nhạc. Ví dụ như từ Bach, tới Beethoven, rồi Chopin. Các tác phẩm cổ điển thời kỳ đầu đã được viết ra dành cho đàn Piano có bộ phím (action) nhẹ hơn nhiều chứ không phải dành cho đàn grand piano. Vì vậy kỹ thuật của các ngón tay là hết sức quan trọng. Các phần đối âm trong đó giọng trung nổi bật cần các ngón tay nhạy cảm và sinh động. Luôn luôn có một sự liên hệ mật thiết giữa não và các đầu ngón tay!
 
Thời kỳ phức điệu đã mở rộng toàn bộ phong cách viết cho Piano. Điều này đã diễn ra trong thời của Beethoven, và tiếp diễn đến thời Chopin. Chopin là nhà soạn nhạc đầu tiên viết cho piano như cho chính đàn piano. Mục tiêu của ông là để tạo ra một loạt các âm thanh đặc trưng và dùng các âm sắc của piano để thể hiện ý tưởng của mình.
 
Với Beethoven thì khác. Ông đã viết cho Piano, nhưng nghĩ như viết cho dàn nhạc. Đàn Piano của ông là phương tiện để kết thúc, nhưng mục tiêu của ông là sự trọn vẹn của giai điệu. Ông nghe thấy tứ tấu đàn dây, dàn nhạc trong tiếng Piano. Sự khác biệt trong phong cách viết như vậy dẫn đến những thay đổi trong kỹ thuật. Trước thời Beethoven, cổ tay không được chú trọng trong kỹ thuật. Nhưng kể từ đó trở đi việc sử dụng cổ tay là một trong những yếu tố chính của kỹ thuật. Bây giờ kỹ thuật lý tưởng của các nghệ sĩ piano bao gồm chuyển động của cổ tay và thư giãn trong cánh tay.

3. Các bước cơ bản để cải thiện kỹ thuật chơi đàn Piano

• Quản lý thời gian học tập và thực hành của bạn.

 

Dành một khoảng thời gian riêng trong quỹ thời gian của bạn để học tập và thực hành với đàn Piano. Nên để khoảng thời gian này cố định và cố gắng không cho phép bất cứ điều gì ngăn cản bạn thực hành. Lên lịch thực hành và làm đúng theo lịch trình là rất quan trọng để cải thiện khả năng của bạn.
     Nên sử dụng lịch trình nếu thời gian của bạn không có nhiều cho việc chơi Piano.
     Sử dụng lịch nhắc nhở trên bất kỳ thiết bị mà bạn thường mang theo bên cạnh để nhắc nhở bạn về các công việc bạn cần thực hiện: máy tính, điện thoại, gmail, emai... 
 

• Lên kế hoạch và mục tiêu thực hành của bạn.

 

Mặc dù điều này không thực sự cần thiết sau đó nhưng với những bạn lần đầu tiên tập Piano thì rất quan trọng. Bởi bạn cần phải biết những gì bạn cần được học tập và bài học của hôm sau. Lên mục tiêu cho những tiết thực hành cũng sẽ giúp bạn cố gắng hơn và biết được mình tiến bộ đến đâu.  Tuy nhiên, vì một vài lý do nào đó khiến bạn không thể đạt được mục tiêu mà mình đặt ra thì cũng không nên nản chí và đừng lo lắng. Điều quan trọng là, cuối cùng bạn làm chủ được bài học ấy.
 

• Nâng cao kỹ năng đọc ký hiệu âm nhạc của bạn.

Nâng cao kỹ năng đọc ký hiệu âm nhạc và nhớ nhạc là yếu tố quyết định để bạn đọc nốt thốt và làm chủ bản nhạc. Bạn có thể làm điều này như sau:
Học đọc bản nhạc piano thường xuyên. Hãy chắc chắn rằng bạn hiểu hầu hết các khái niệm về ký hiệu âm nhạc. Nếu bạn muốn cải thiện kĩ năng chơi đàn Piano một cách tổng thể nhất, bạn sẽ cần phải tìm hiểu về các ký hiệu âm nhạc khó hơn là các ký hiệu âm nhạc cơ bản.

• Nên tập theo một nhà soạn nhạc hay nhiều nhà soạn nhạc?

     

Để phát triển kỹ thuật, điều quan trọng là phải biết không chỉ tập như thế nào mà còn tập bài gì. Không thể chọn một bài hoặc một nhà soạn nhạc cụ thể nào làm mẫu tốt nhất để tập, mà cần tập tất cả các bản nhạc, tất cả các nhà soạn nhạc hay.Chúng tôi nói về âm nhạc, chứ không phải về kỹ thuật. Tôi tự tìm ra kỹ thuật của tôi, để chơi các song tấu. Và, bất cứ chơi bài gì, phải chơi có nhạc cảm. Hơn nữa phải chơi như một dàn nhạc. Tôi phải tự tìm ra cho bản thân mình làm thế nào để đạt được các hiệu quả đó. Nói cách khác, chúng tôi chơi trước hết không phải là “piano” mà là chơi “âm nhạc”, sau đó mới là chơi âm nhạc thông qua các nhạc cụ nhất định.
 
Mỗi nhà soạn nhạc đều có một kỹ thuật đặc biệt. Bach, Beethoven, Chopin, Brahms, mỗi người đều có kỹ thuật riêng của mình. Ta phải tìm ra kỹ thuật này bằng các ngón tay mình, phải cảm thấy nó. Tôi không bao giờ tập các bài tập (études) của Czerny, Clementi, Cramer. Chúng có hại cho tai và ngón tay, bởi chúng vô hồn, chỉ đơn thuần là cơ học. Không có cách chơi cơ học nào giúp ích cho kỹ thuật cả.
 

• Ghi nhớ và thực hành hợp âm.

 

Hợp âm nhiều nốt nhạc được chơi cùng nhau tại cùng một thời gian (trên cây đàn piano, nhấn nhiều phím cùng một lúc).
     Bắt đầu bằng cách học hợp âm nổi bật nhất.
     Tìm hiểu các đảo đoạn khác nhau của một hợp âm. Cố gắng tìm hiểu khi nào và những gì cần làm khi đảo ngược được sử dụng.
     Thực hành hợp âm bằng cách chơi nhanh hơn và phức tạp hơn. Bắt đầu với những cái đơn giản như CFG. Một khi bạn đã nắm vững, thực hành cái phức tạp hơn.
 

• Nâng cao KHẢ NĂNG cảm nhạc hay kỹ năng nghe nhạc).

 

Bằng cách thực hành lắng nghe bản nhạc và cố gắng để suy ra các nốt nhạc đang được chơi. Cách làm gần giống như khi bạn nghe bài hát tiếng anh sau đó bạn thử viết ra giấy những gì bạn nghe được. Làm điều này như sau:
     Bắt đầu với những bài hát đơn giản và có tiết tấu chậm. Cố gắng tìm các nốt của bài hát đầu tiên bằng cách thử trên bàn phím.
     Cố gắng đặt tên cho các nốt mà bạn đã nghe được > viết ra giấy. 
     Sau khi bạn đã hoàn thành một phần, hãy thử chơi lại những gì bạn đã nghe được  xem có đúng hoặc gần đúng với bản nhạc gốc không.
     Bạn có thể tạo ra một số hệ thống phân loại và cố gắng tự kiểm tra. Đừng lo lắng nếu bạn chỉ nghe được vài nốt đầu tiên, tình hình sẽ cải thiện nếu bạn nghe nhiều hơn và thử nhiều hơn. Chỉ cần học hỏi từ những lỗi sai mà bạn mắc phải trong quá trình nghe, từng chút một, bạn sẽ một ngày nào đó bạn sẽ có thể ghi lại toàn bộ bài hát với độ chính xác tuyệt đối.
 

• Cải thiện khả năng nhớ nhạc của bạn.

 

Bạn có thể nghe hoặc nhìn một đoạn nhạc mà bạn thích sau đó tưởng tượng và chơi lại. Nhớ nhạc là một vấn đề cá nhân. Có những nghệ sĩ nhớ gần như ngay lập tức, nhưng phần lớn các nghệ sĩ có cách nhớ riêng của mình. Mắt, tai và não – tất cả đều liên quan đến việc ghi nhớ. Một số nhạc công dựa nhiều vào tai, người khác nhớ bằng mắt. Có người sử dụng cả mắt, tai và não. Với nhiều người có lẽ nhớ bằng mắt là mạnh nhất, vì nhớ bằng mắt sẽ nhìn một lúc được ngay cả trang nhạc và phím đàn. Bạn phải nhìn thấy cả hai – phím đàn và note nhạc. Bạn có thể làm như sau:
 
     Nghe một bản nhạc hoặc đọc qua một bản nhạc và cố gắng tưởng tượng lại trong tâm trí. Lúc đầu, bạn sẽ thấy khó khăn khi làm điều đó, vì sẽ có cảm giác không thể nhớ hết các giai điệu hoặc giai điệu nọ xiên sang giai điệu kia. Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng các phần mềm ghi âm lại bản nhạc mình vừa chơi thì bạn sẽ phát hiện ra chỗ sai và sửa nó khi chơi lại lần 2. Cứ như vậy bạn sẽ có thể tưởng tượng được toàn bộ đoạn, giai điệu, và thậm chí cả phần trong tâm trí của bạn.

• Thực hành lại bản nhạc mà bạn yêu thích nhất.

Bạn có thể tìm thấy rất nhiều bản nhạc miễn phí trên internet hoặc bạn có thể mua sách bài hát và bản nhạc từ nhiều cửa hàng âm nhạc. Bạn cũng có thể tải các tập tin midi miễn phí của bài hát và biến nó thành nhạc sử dụng một số phần mềm như MuseScore.
     Bắt đầu bằng cách chơi các đoạn nhạc thật chậm. Điều quan trọng lúc đầu là bạn có thể nhớ được các nốt và hợp âm.
     Sau khi bạn đã làm chủ được tốc độ chơi ở đoạn một, bắt đầu chơi nhanh hơn bạn có thể. 
     Sử dụng chia đoạn trong khi học tập. Tìm hiểu các phần của bài hát, nắm vững chúng và sau đó di chuyển sang phần tiếp theo khi đã luyện thành công được phần trước.

• Nâng cao kỹ năng phối hợp 2 tay.

Bạn có thể áp dụng cách sau:  Làm một số bài tập phối hợp trước khi bạn bắt đầu thực hành. Việc sử dụng một thiết bị đếm nhịp sẽ tốt trong quá trình thực hành và phối hợp 2 tay khi thay đổi tốc độ chơi. Khi thực hành phần phức tạp hơn, bắt đầu bằng cách thực hành các phần chơi bằng tay phải, sau đó tay trái (hoặc ngược lại), sau đó cố gắng kết hợp chúng lại với nhau. Hãy dành thời gian cho việc luyện ngón này và không nên vội vã.

• Thực hành ở nơi có nhiều người.

 

Điều quan trọng là bạn không nên lo lắng hoặc cảm thấy ap lực quá trước đông người. Có thể bắt đầu bằng cách chơi cho những người trong gia đình nghe. Sau đó là bạn bè thân thiết, sau đó là bạn bè trong lớp... Tăng số lượng người nghe lên từ từ rồi có thể chơi đàn ở những buổi dã ngoại, tiệc tùng hoặc sự kiện âm nhạc nhỏ nhỏ.  Đây chính là bản lĩnh sân khấu khi biểu diễn.

• Sử dụng thiết bị hỗ trợ có công nghệ hiện đại nếu bạn đang tập luyện một mình.

Có một loạt các phần mềm và thiết bị được thiết kế để hỗ trợ trong việc biểu diễn và luyện tập. Một số đó là:
     Thiết bị đếm nhịp.
     Phần mềm chơi đàn Piano. Đây có thể là phần mềm hữu ích, vừa nâng cao năng khiếu âm nhạc của bạn và cải thiện khả năng đọc nhạc.
     Phần mềm ký hiệu âm nhạc như MuseScore. Loại phần mềm này rất hữu ích cho việc chuyển đổi các file midi vào bản nhạc. Nó cũng hữu ích để lưu trữ điểm số âm nhạc kỹ thuật số, quản lý chúng, in lại, vv Ngoài ra, phần mềm hỗ trợ tốt cho quá trình sáng tác âm nhạc.
     Phần mềm trò chơi âm nhạc và hỗ trợ thực hành như Synthesia và PrestoKeys. Các trò chơi được sử dụng để thực hành âm nhạc bằng một bàn phím MIDI hoặc piano.

• Tìm hiểu các kỹ thuật ngón khi chơi Piano.

Tìm hiểu về các thế bấm và thực hành nhuần nhuyễn sẽ nâng cao kỹ thuật chơi của bạn nhiều hơn nữa. Tránh các thế bấm sai để không gây tổn thương tay. (Fingering: Thế bấm; Phương pháp áp dụng ngón tay vào bàn phím, dây, lỗ bấm... của nhạc cụ). Sử dụng các ngón tay linh hoạt và hiệu quả sẽ giúp bạn tìm ra những gì phù hợp với fingering tốt nhất. 
Bạn nên nhớ: Cách nhấn nằm trong ngón tay.  Đây là bí mật để tránh một tiếng đàn cứng. Bàn tay cũng rất cá nhân. Bàn tay của Liszt rất dài và hẹp, ngược lại Rubinstein có ngón tay ngắn và bàn tay rộng. Tuy nhiên, cả hai đều chơi những đoạn chạy ngón tuyệt vời. Nhiệm vụ của người thầy là tìm ra lối chơi phù hợp cho mỗi bàn tay, cho mỗi cá nhân. Người thầy phải như một bác sĩ biết khắc phục những điểm yếu và đề xuất các phương pháp điều trị. Không có một phong cách nào có thể áp dụng được cho tất cả các bàn tay