Cách bảo trì và chăm sóc đàn Piano tại nhà

Về cấu tạo, đàn Piano có thể chia làm 3 phần: vỏ ngoài, bàn phím, máy móc bên trong. Ba phần này có quan hệ mật thiết trong việc tạo cảm hứng âm nhạc cho người chơi.

Chăm sóc và bảo trì đàn Piano là một nỗ lực vô tận để ngăn chặn những hỏng hóc trước khi nó xảy ra. Chúng tôi xin đưa ra một số gợi ý để bạn có thể chăm sóc và bảo trì đàn Piano tại nhà:

A.  VỆ SINH ĐÀN PIANO:
1.     Vỏ ngoài:
Vỏ ngoài của cây đàn Piano  có thể chia làm 2 loại: loại bằng gỗ tự nhiên đã qua xử lý (đàn màu nâu, màu gỗ tự nhiên) và bằng sơn polyester (những cây đàn đen bóng hoặc trắng)

Đàn Piano Kawai RX 1HM/PEP

• Cách lau chùi và làm bóng:

Nếu có bụi nên lau bằng vải, luôn luôn sử dụng một loại vải mềm như flannel mút, không bao giờ sử dụng giẻ hoặc khăn giấy để lau. Vải nên chỉ hơi ẩm ướt, nên sử dụng nước lọc, hóa chất có thể làm thay đổi màu hoặc đặc tính của gỗ. Luôn luôn lau nhẹ nhàng, và làm khô ngay bằng một miếng vải riêng biệt. Những bộ phận dễ vỡ, chỉ nên được làm sạch bởi một thợ chuyên nghiệp.

•  Mẹo

- Tránh đặt các đồ dùng lên đàn Piano.
- Không bao giờ phun trực tiếp chất tẩy rửa lên cây đàn piano. Nên phun chúng lên một chiếc vải mềm trước khi thực hiện làm sạch.
- Sử dụng một máy lọc không khí trong phòng có đàn piano để giảm bụi.
- Hãy cẩn thận với các hóa chất tẩy rửa sau khi đánh bóng đàn piano sơn mài của bạn:
- Silicone có thể thấm vào gỗ và gây ra hỏng hóc hoặc mất độ bóng tự nhiên của gỗ.
- Dầu chanh là đề nghị của một số người, nhưng thực sự nó có thể tăng tính bắt bụi cho vỏ ngoài của đàn Piano.

• Lời khuyên cho việc đánh bóng Piano sơn mài:

Sử dụng một miếng vải mềm và lau nhẹ nhàng theo hướng thớ gỗ của cây đàn piano. 
Hãy thêm nhẹ nhàng ở các góc và các cạnh. Những khu vực này có các lớp mỏng nhất của gỗ, và có nhiều áp lực có thể tiếp xúc với gỗ ở cạnh đàn Piano.
Nếu Piano có một sự tích tụ dính của sáp, hãy sử dụng nước lọc và xà bông nhẹ, và lau khô ngay lập tức.

2.     Bàn phím:
Có 2 loại bàn phím là: phím ngà và phím trắng. Cả hai loại bàn phím này đều có thể làm sạch dễ dàng với chất tẩy rửa nhẹ (như chất tẩy rửa kính) và nước lọc. Không sử dụng nước tẩy rửa có cồn, sẽ làm nứt phím. Lời khuyên cho việc làm sạch phím Piano:

Không để đồ ăn hoặc nước lên đàn Piano

- Tránh lưu trữ-mua hóa chất đánh bóng đồ gỗ để làm sạch phím. Đây là những chất mài mòn rất cao, có thể dẫn đến kết cấu hạt và sự đổi màu. Nên sử dụng xà phòng pha loãng với nước lọc.
- Luôn luôn sử dụng một miếng vải mềm như vải flannel, mút hoặc da, tránh dùng khăn giấy.
- Làm sạch một octave tại một thời điểm, và lau khô ngay lập tức trước khi chuyển sang tuần bát nhật tiếp theo.
- Tránh vải màu có thể chảy màu khi làm ẩm. Màu sắc có thể dễ dàng chuyển vào các phím màu trắng, gây ra một sự đổi màu là rất khó khăn để khắc phục.
- Luôn luôn sử dụng các loại khăn riêng biệt trên các phím đen, hoặc chỉ đơn giản là làm sạch chúng cuối cùng. Sơn từ các phím màu đen hoặc bụi bẩn không nhìn thấy có thể được chuyển vào các ivories.

3.     Máy móc bên trong

Luôn điều chỉnh thường xuyên: Một Piano luôn được đánh giá cao bởi các chủ sở hữu của nó điều chỉnh thường xuyên, căng dây đàn thường là 6 tháng 1 một lần (đối với các cây đàn Piano trong nước) và luôn chỉnh âm trước mỗi buổi biểu diễn. Việc kiểm tra và điều chỉnh thường xuyên sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hoạt động của đàn, tìm ra những chỗ cần phải sủa nhanh nhất và khắc phục nó.

Phát hiện những dấu hiệu cần sửa chữa : búa, chuỗi kim loại

Một cây đàn Piano khi đưa vào sử dụng, búa sẽ có xu hướng cứng lại theo thời gian. Khi chơi đàn bạn cần lắng nghe âm thanh để cảm nhận được một số thay đổi bên trong của các bộ phận. Khi búa bị cứng lại bạn sẽ cảm thấy âm thanh bị nén do tác động lặp đi lặp lại, nó cũng hình thành các rãnh tại điểm tiếp xúc với các dây.
Lúc này bạn sẽ cần một thợ sửa đàn chuyên nghiệp. Những thợ sửa đàn sẽ làm mềm búa bằng cách sử dụng các công cụ đặc biệt gọi là lồng tiếng kim.

B.  BẢO VỆ VÀ TĂNG TUỔI THỌ CHO ĐÀN PIANO

Đàn piano đứng Pearl River UP108D3

 Kiểm soát độ ẩm: Đàn Piano có thể sai số khi bạn điều chỉnh nó, nguyên nhân chủ yếu là do sự thay đổi độ ẩm. Thay đổi độ ẩm đột ngột cũng làm ngưng tụ hơi ẩm trên dây đàn và các phần khác dẫn đến rỉ sét, kẹt búa, đứt dây, âm thanh dơ…Bạn có thể khắc phục bằng cách sử dụng các thiết bị hút ẩm, máy phun ẩm, máy tạo ẩm điều hòa nhiệt độ…
Độ ẩm được khuyến cáo cho nhạc cụ và đàn Piano là 45%.
 

Vị trí đặt đàn:
- Tránh: Đặt đàn gần các cửa sổ, cửa ra vào, cửa thông gió…vì những vị trí này thường xuyên có sự thay đổi về nhiệt độ. Nếu không thể tìm được vị trí thích hợp ngoài vị trí gần cửa sổ thì bạn nên sử dụng một tấm màn dây để che nắng chiếu vào đàn.
Không đặt đàn sát tường. Khi đặt đàn, nên tạo một khoảng trống phía sau vì nếu đàn quá sát tường sẽ không tạo được sự thông thoáng để thoát ẩm. Như thế sẽ tạo cơ hội cho ẩm mốc và nước ngưng tụ phía sau đàn.
Tránh các nguồn nhiệt nóng: gần thiết bị điện, lò vi sóng, tủ lạnh, máy sưởi…

- Nên:  Vị trí tốt nhất để đặt đàn là những khu vực trung tâm của ngôi nhà, không bị các yếu tố thời tiết ảnh hưởng đến.
Trong phòng đặt Piano cũng không nên treo quá nhiều rèm cửa, vì sẽ hút âm làm âm thanh không vang.
Nếu âm thanh của đàn bị dội hoặc quá vang bạn có thể khắc phục bằng cách sử dụng tấm thảm lót phía dưới đàn.

- Chất gây ô nhiễm:
Piano có thể dễ dàng bị hư hỏng bởi chất lỏng. Hóa chất bị đổ chỉ có thể làm hỏng vỏ bên ngoài, tuy nhiên, nếu tràn đến bên trong của cây đàn piano, nó có thể dẫn đến hư hỏng nặng nề. Chủ Piano nên bảo vệ thiết bị của họ bằng cách giữ các chất lỏng càng xa các nhạc cụ càng tốt. 
Bụi ở giữa các phím có thể lau nhưng có thể được giảm thiểu bằng cách đóng nắp khi các nhạc cụ không được sử dụng, tuy nhiên, nắp được mở ra vào những thời điểm để đảm bảo lưu thông không khí để ngăn chặn nấm mốc phát triển.
 Nếu chất lỏng tràn vào đàn, hành động ngay lập tức bằng cách lau các phím. Cẩn thận tháo gỡ, và reassembly nên được thực hiện, nếu thực hiện nên nhờ đến các kĩ thuật viên.

- Bảo trì định kì:
Lên dây theo thời gian: 4 lần trong năm đầu tiên, 2 lần trong những năm tiếp theo. Sau thời gian này bạn có thể học để tự lên dây đàn hoặc nhờ thợ sửa đàn lên dây khi có sai lệch.
Canh chỉnh máy: để tạo sự đồng đều và chính xác, giúp người chơi có thể xử lý chính xác kĩ thuật cơ bản cũng như nâng cao trình độ chơi đàn. Việc canh chỉnh máy có thể dựa vào các kỹ thuật viên hoặc các thợ sửa đàn. Nếu bạn chơi đàn lâu năm và có kinh nghiệm cũng có thể tự làm.
Vệ sinh thường xuyên: Việc vệ sinh và kiểm tra thường xuyên sẽ giúp bạn tăng tuổi thọ của đàn Piano.

C. Một số loại máy có thể giúp ích rất nhiều trong việc bảo trì đàn:
- Máy hút ẩm, máy điều hòa nhiệt độ, máy phun ẩm: những loại máy này giúp duy trì độ ẩm cần thiết để bảo vệ đàn. Nó có thể tăng hoặc giảm độ ẩm trong không khí để phù hợp với điều kiện khí hậu nơi bạn đang sống.

- Máy hút bụi: bạn có thể sử dụng máy hút bụi gia đình hoặc máy hút bụi mini để hút bụi trong các bộ phận đơn giản của đàn. Nên hút bụi bên trong đàn 2 tháng 1 lần.

- Máy sưởi, ống sấy: các nước có khí hậu khắc nghiệt thường làm cho đàn nhanh hỏng hơn, việc sử dụng máy sưởi, ống sấy cũng là một cách thông minh để tăng tuổi thọ cho đàn Piano.
Tuy nhiên tất cả những bảo trì và chăm sóc đàn đều phải dựa trên một kiến thức nhất định về đàn Piano. Không nên tự ý tác động vào phần cơ phía trong của đàn, nếu không bạn có thể sẽ làm hỏng nó.

Tiến Đạt  (Biên soạn)